حدود یک و نیم ماه است اعتراضات عمومی با حضور پررنگ جوانان و زنان علی رغم برخوردهای تند و خشن ادامه دارد ،تحلیلگران بسیاری از زوایای مختلف به این موضوع پرداختند برخی آن را جنبشی هیبریدی خوانده اند که هم مطالبات اجتماعی نسل جدید را بدون خشونت پیگیری می‌کند و هم خواهان تغییرات بنیادی هستند، برخی هراسناک از وضعیت آینده کشور مبنی بر دخالت بیگانگان و یا جنگ و کودتا در پی یافتن راهی برای گذار مسالمت‌آمیز و پاسخگویی به مطالبات بر زمین مانده چهل سال گذشته اند.
در نقطه‌ای که ایستاده ایم تمام فرایند آینده ایران رقم خواهد خورد اگر توسط حکمرانان و نیروهای اجتماعی ماهیت جنبش اعتراضی به درستی درک شود و راه حل معقول و عادلانه و منعطف در پیش گرفته شود فرایند، آینده ایران بدون شک کم‌هزینه و مثبت رقم خواهد خورد و در غیر اینصورت متحمل هزینه های گزاف و غیرقابل جبران خواهیم شد .برای هر مسئله اجتماعی باید ابتدا به شناخت کافی و علمی و دقیق از مسئله دست یافت و سپس به ترسیم راه حلی علمی و منطقی پرداخت .همه جوامع همواره انواع شکاف های اجتماعی را دارا هستند اما در هر زمان یک شکاف اصلی و فعال را میتوان تعریف کرد. از انواع شکاف های اجتماعی می‌توان به شکاف های قومیتی، جنسیتی، نسلی، طبقاتی و شکاف سنت و مدرنیته اشاره کرد ،از زمان انقلاب مشروطه تاکنون شکاف اصلی و فعال جامعه ما را شکاف سنت و مدرنیته دانسته اند در زمان امروز که نیروهای اجتماعی اعتراضی را دهه های هفتاد و هشتاد ی می نامند در واقع از شکاف نسلی سخن گفته می شود ، که مطالباتی را از جنس مدرنیسم دارد و در تقابل با سنت قرار گرفته است . برخی از تحلیلگران به ویژگی‌های این نسل نو اشاره دارند که موجب شناخت از نیروهای اجتماعی اعتراضی فعلی را مورد بررسی قرار می دهند «فرار از خانه» عنوان تحلیلی از استاد جواد کاشی در مورد ویژگی های این نسل است ایشان خانه را همان نگاه پدرانه حاکمیت و سنتی می‌داند که فاجعه آفرین است در این نگاه از بچه ها باید حفاظت و حراست کرد و از آنان فقط انتظار ادب و تسلیم داشت و الا شلاق پدری در کار خواهد بود از گفتگو با فرزندان صحبت می‌شود اما مقصود متقاعد کردن نسل جوان به خواست و میل پدران و مادران است ، آنان هیچ دل خوشی از پدران و مادران حاکمان ندارند لذا از این خانه با این ویژگی ها فرار می کنند،نگاه حکمرانان متاسفانه پدرانه، تحقیر آمیز، چپ چپ، سرزنش آمیز و تحمیلی است، سیاست جذب ندارند با افزایش سیاست های دفعی به جای گردش مغزها، فرار مغزها و مهاجرت را گسترش می دهند. اعتراض جوانان عصیان در برابر نابرابری و تبعیض و تحمیل و واپسگرایی است، واکنش به طرد شدگی و دیده نشدن و ناشنوایی سیستماتیک و خودی و غیرخودی کردن است. برای بازگشت جوانان به خانه باید گفتگوی واقعی صورت گیرد باید منطق زمان را شناخت و برای بیان و طرح آرام خواسته ها و مطالبات جایی وجود داشته باشد متاسفانه رسانه های آزاد و قانونمند وجود ندارند و همه چیز را حاکمیت در کنترل گرفته است.و رانت ها ،نابرابری‌ها ،عدم مشارکت موثر، شکاف های قومی، جنسیتی، طبقاتی و غیره منشا شکاف دولت و ملت شده اند در حالیکه برخورداری از حقوق شهروندی میل به آزادی و تنوع اختیارات قانونی، شفافیت، پاسخگویی و انتخابات آزاد، عدم کنترل رسانه ها و غیره از انتظارات مردم می باشند. دکتر فراستخواه در تحلیلی آینده نگرانه در سال ۹۸ از ۱۰ ویژگی نسل جدید از منظر برنامه درسی سخن می گوید و ویژگی های نسل نو را به شرح زیر برمی‌شمارد
۱- نسل عملگرا
ما شاهد یک نسل عملگرا هستیم که روز به روز بیشتر می‌شوند پرسش آنان از برنامه درسی این است که کجا و به چه درد من می‌خورد؟ این نسل مسئله گرا و مورد گراست، ابعاد مهارتی برنامه درسی برایش مهم است وبرایش ارزش های علمی و کاربردی اهمیت بیشتری دارند
۲- نسل مطالبه گر و حسابگر
نسلل جدید بیشتر روی عدالت و فرصت‌های برابر متمرکز است.این نسل یک یک نسل واحد و خواهان صداست و اصرار دارد صدای بیشتری داشته باشد و شنیده شود نسلی اینجا و آنجا حاضر است نق زننده و گله کننده و پرتوقع است
۳-پرتحرک و پا و گریز
این نسل مقایسه می کند موارد مختلف را با تراز های منطقه‌ای ،تراز های بین المللی مورد سنجش قرار می دهد و برای همین است که تمایل مهاجرتی شکل می گیرد
۴ -نسل بازخیز های هویتی
آرا و عقاید،هویت هایی مانند هویت‌های جنسیتی، تراجنسیتی، قومی، زبانی, مذهبی اهمیت پیدا می کنند.
به هرحال نسل تحول پیدا می کند، برای اینکه از آینده خود عبور کنیم ،باید تحولات نسلی و بین نسلی جامعه خود را بشناسیم تا در دانشگاه و برنامه درسی و ….. دچار شکاف نسلی، تعارض نسلی ،فاصله نسلی و بیگانگی نسلی نشویم.
۵- نسل خسته و کم حوصله
روز به روزحرف نسل جدید در کلاس این می شود که نکته اصلی و حرف حساب چیست؟ حوصله نظریه‌پردازی های انتزاعی را ندارند به دنبال مطلب اصلی و جان کلام هستند از حرف ها و تبلیغات خسته شده‌اند
۶ -نسل افقی و نامتقارن و ترا رشته ای
ایماژ ها روز به روز افقی تر می شوند در گذشته استاد و دانشجو یک ایماژ عمودی داشتند، اما اکنون مدیر و معلم و سیاست‌گذار در آن جایگاه بالا قرار ندارند نگاه‌ها افقی شده اند حتی یک رشته نیز به طور عمودی در راس نیست بلکه افق ایت رشته ها در فضای میان رشته ای و ترارشته ای هستند.
۷- نسل بعد با خبر و برخط بایک نسل فراانسانی روبرویم نسل های روزبه‌روز دیجیتالی، رباتیزه .
نسلی مرتبط با دنیا و جهانی شدن ،باید برای این تحولات، تعاملات و دگرگونی‌های نسلی آمادگی داشته باشیم .
۸- نسل مخاطبان متفاوت با انتظارات کثیر
برای مسائل مختلف اجتماعی راه حل های علمی می خواهند مهارت های پیشرفته سطح بالا و شایستگی های چندگانه قابلیت های دانشی و مهارتی متفاوت، راه حل برای تغییر تغییرات اقلیمی برای تحولات زیست بوم برای بی آبی برای مصون ماندن از تاثیرات مخرب و …… می خواهند.
۹-نسل سرد
نسل جدید خیلی سورپرایز نمی شوند شگفت زده نمی شوند برای این نسل یک مقدار سلبریتی مهمتر از مرجعیت فکری شده. برای آینده ایران تفکر انتقادی خرد ورزی و مرجعیت های روزآمد و پاسخگویی علمی لازم دارد.
۱۰-نسل سر سنگین
این نسل برای دانشگاه تره خورد نمی کند بیشتر به دنبال آموزش های چابک و باز و دوره‌های کوتاتر آزاد و موردی و رسمی هستند.
برای این تحولات نسلی و نو لازم است حکمرانان
و گروه های سیاسی و شخصیت‌ها و دلسوزان مردم ، تحولات نسلی را به صورت علمی بر اساس دیدگاه ها و پژوهش‌های دانشگاهی و جامعه شناسانه مورد توجه قرار دهند،و وضعیت پیش آمده را به عنوان یک «مسئله ملی »بنگرند و گفتگوی واقعی و به دور از خشونت ورزی و نگاه پدرانه، را شکل دهند، مطالبات اجتماعی را پاسخگو باشند و سبک نوین و متفاوت زندگی را بپذیرند در غیر این صورت متحمل هزینه‌های گزاف اجتماعی خواهیم شد که نتیجه و عاقبت را نمی توان پیش بینی کرد.
برای تهیه این مطلب از تحلیل های زیر استفاده شده است.
منابع:
۱- فراستخواه ،مقصود .(۱۳۹۸)ده خصیصه در نسل های پیش رو ی برنامه درسی دانشگاهی,و بلاک فراستخواه
۲- کاشی، جواد .(۱۴۰۱) از خانه فرار کرده اند
عباس کاظمی
قائم مقام دبیرکل سازمان معلمان ایران